เรื่องโดย ฉัตร์ชัย นกดี Team Content www.thaihealth.or.th ปัจจุบันหลายชุมชนขาดพื้นที่ให้ผู้คนได้พบปะ ทำกิจกรรมร่วมกันรวมถึงพื้นที่แสดงความคิดสร้างสรรค์และพื้นที่ส่งเสริมสุขภาวะ ให้มีสุขภาพกายและใจที่ดี 
โครงการห้องทดลองเมือง หรือ City Lab จึงเข้ามามีส่วนร่วม เพื่อปรับปรุงพัฒนาพื้นที่สาธารณะ ให้เหมาะกับความต้องการของผู้คนในพื้นที่ โดยสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ร่วมกับศูนย์สร้างเสริมสุขภาวะเมือง และภาคีเครือข่าย ทำโครงการ City Lab จ.สระบุรี เพื่อศึกษาแนวทางในการออกแบบพื้นที่สุขภาวะ โดยพื้นที่ในการพัฒนาคือ ตำบลปากเพรียว อำเภอเมืองสระบุรี 
“ดร.นพ.ไพโรจน์ เสาน่วม” ผู้ช่วยผู้จัดการกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) และรักษาการผู้อำนวยการสำนักสร้างเสริมวิถีชีวิตสุขภาวะ สสส. กล่าวว่า โครงการนี้ต้องการพัฒนาพื้นที่สุขภาวะโดยใช้ชุมชนเป็นฐาน คำนึงถึงต้นทุนทางสังคมและวัฒนธรรมของพื้นที่ ซึ่งโครงการนี้ตรงกับวัตถุประสงค์ของ สสส. ที่ต้องการเพิ่มพื้นที่สุขภาวะทางกายเข้าไปในวิถีชีวิตประจำวัน 
สำหรับจุดเด่นของโครงการ City Lab จ.สระบุรี คือ การเปลี่ยนพื้นที่ว่างในชุมชน ไม่ได้ใช้งาน ให้กลายเป็นพื้นที่ชวนขยับร่างกาย เอื้อกับการมีสุขภาพที่ดี ผ่านการออกแบบขีดสีตีเส้น หรือวาดรูป ซึ่งทุกคนสามารถเข้ามาใช้ประโยชน์ได้ นอกจากการมุ่งเน้นประโยชน์ทางกายแล้ว โครงการนี้ยังมีส่วนช่วยส่งเสริมเศรษฐกิจในพื้นที่ให้ดีขึ้น จากกิจกรรมที่เพิ่มเข้ามา 
ด้าน “รศ.ดร.พนิต ภู่จินดา” ผู้จัดการโครงการ City Lab จ.สระบุรี อธิบายว่า City Lab หรือ ห้องทดลองเมือง คือการทดลองปรับปรุงพื้นที่สาธารณะชั่วคราว ในรูปแบบที่ทำง่าย รวดเร็ว และใช้ต้นทุนต่ำ พร้อมการติดตามผลตอบรับจากผู้ใช้งานจริง แล้วนำมาสรุปเป็นแนวทางการออกแบบพื้นที่ สำหรับส่งต่อให้หน่วยงานที่ขับเคลื่อนเรื่องการพัฒนาเมืองในระยะยาวต่อไป 
โดย City Lab มีเป้าหมายและแนวทางในการทดลอง คือ
- ส่งเสริมการเดินเท้าในละแวกใกล้เคียง สร้างความเชื่อมต่อ เพิ่มความสะดวกสบาย
- ปรับปรุงและพัฒนาพื้นที่จุดหมายปลายทาง เช่น ตลาด สนามกีฬาชุมชน ลานสาธารณะ
- ผลักดันให้เกิดกิจกรรมหมุนเวียนเพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจ และทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนทางสังคมและวัฒนธรรม
- เป็นช่องทางในการสื่อสารเรื่องราว และสิ่งที่น่าสนใจภายในย่านนั้นๆ
รศ.ดร.พนิต กล่าวต่อว่า โครงการ City Lab จ.สระบุรี ได้ทำการปรับปรุงพื้นที่ต้นแบบในเมืองสระบุรี ทั้งหมด 5 จุดสำคัญ ได้แก่ 1.ลานหน้าอาคารที่ว่าการอำเภอเมืองสระบุรี 2.สะพานลอยถนนพหลโยธิน หน้าตลาดสดเทศบาลเมืองสระบุรี 3.ตลาดสุขุมาล 4.ลานกีฬาสว่างรัตนตรัย 5.วัดศรีบุรีรตนารามเเละโรงเรียนเทศบาล 2 โดยหน่วยงานท้องถิ่นและชาวตำบลปากเพรียว ได้ร่วมกันแสดงความคิดเห็นต่อการออกแบบ เพื่อพัฒนาให้ตรงกับความต้องการของคนในพื้นที่ 
“หลักการออกแบบพื้นที่สุขภาวะที่ดี ต้องเอื้อให้เกิดกิจกรรมทางกายด้วยการสร้างพื้นที่กิจกรรม ให้คนมีพื้นที่พักผ่อนหย่อนใจ มีเส้นทางเดิน และเส้นทางจักรยาน ที่สะดวกและปลอดภัย ส่งผลให้มีสุขภาพกายและสุขภาพจิตที่ดี ซึ่งการพัฒนาครั้งนี้จะเป็นกิจกรรมหนึ่งที่ช่วยแก้ปัญหาความซบเซาของพื้นที่ ทำให้ตำบลปากเพรียวกลับมามีชีวิตชีวาอีกครั้ง” รศ.ดร.พนิต สรุป 
ขณะที่ “นางสาวศกลวรรณ ข่ายม่าน” สถาปนิกผังเมือง ศูนย์สร้างเสริมสุขภาวะเมือง อธิบายว่า การขีดสีตีเส้นนอกจากเป็นวิธีที่ประหยัด ทำได้ทันทีเเล้ว การใช้งานยังมีความยืดหยุ่น ไม่ส่งผลกระทบต่อการใช้งานเดิม เกิดการใช้พื้นที่ได้เต็มศักยภาพ เช่น ทำให้ลานจอดรถ เปลี่ยนเป็นสนามกีฬา ลานวัดกลายเป็นที่พักผ่อนหย่อนใจ หรือพื้นที่ว่างในโรงเรียน กลายเป็นลานกิจกรรมทางกายให้เด็ก เป็นต้น 
“เราออกแบบให้ทุกคนเริ่มออกกำลังกายง่ายๆ ได้ทันที เช่น การเดินขึ้นลงบันไดช่วยลดน้ำหนัก เผาผลาญแคลอรี่ ทำให้หัวใจแข็งแรง เสริมสร้างกล้ามเนื้อให้แข็งแรง เช่นเดียวกับการเดินระยะใกล้ๆ ก็ช่วยผลาญแคลอรี่ในแต่ละวันได้ง่ายๆ 
ขณะที่การรำไทเก็ก ก็เหมาะกับคนทุกเพศทุกวัย แถมยังเป็นการออกกำลังกาย ควบคู่กับการฝึกสมาธิไปในตัว ซึ่งการเคลื่อนไหวในท่วงท่าต่างๆ แบบช้าๆ จะช่วยในเรื่องความแข็งแรงของกล้ามเนื้อและข้อต่อ ให้มีความยืดหยุ่นดีขึ้น” นางสาวศกลวรรณ กล่าวทิ้งท้าย 
เชื่อว่าโครงการ City Lab จ.สระบุรี ฟื้นฟูเมืองด้วยกิจกรรมทางกาย จะเป็นพื้นที่ต้นแบบให้กับพื้นที่อื่นๆ ได้นำไปปรับใช้ เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชนให้มีสุขภาพดี
