5 สาเหตุของการเกิดอุบัติเหตุในงานช่าง พร้อมแนวทางป้องกัน

งานช่างทุกแขนง ไม่ว่าจะเป็นงานก่อสร้าง งานติดตั้งระบบไฟฟ้า งานเชื่อมโลหะ หรือแม้แต่งานบำรุงรักษาเครื่องจักร ล้วนมีความเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ หากไม่มีมาตรการควบคุมที่ชัดเจนและเข้มงวด อุบัติเหตุในการทำงานอาจนำมาซึ่งความเสียหายต่อชีวิต ร่างกาย และทรัพย์สินอย่างรุนแรง บทความนี้จะพาไปรู้จัก 5 สาเหตุของการเกิดอุบัติเหตุในงานช่าง พร้อมแนวทางป้องกันที่สามารถนำไปใช้ได้จริง

1. ขาดการประเมินความเสี่ยงล่วงหน้า (Lack of Risk Assessment)

หลายกรณีที่อุบัติเหตุร้ายแรงเกิดขึ้นเพราะไม่มีการวิเคราะห์อันตรายหรือวางแผนการทำงานให้ครอบคลุมตั้งแต่แรก เช่น การบำรุงรักษาเครื่องจักรที่ยังมีกระแสไฟฟ้าอยู่ หรือการทำงานบนที่สูงโดยไม่มีแผนรองรับหากเกิดลมแรง

แนวทางป้องกัน:

• จัดให้มีการประเมินความเสี่ยง (Job Safety Analysis: JSA) ก่อนเริ่มงานทุกครั้ง
• ตรวจสอบขั้นตอนการทำงานร่วมกับพนักงานที่ปฏิบัติงานจริง
• ทำ Permit to Work (ใบอนุญาตทำงานเฉพาะกิจ) สำหรับงานที่มีความเสี่ยงสูง เช่น งานร้อน งานในที่อับอากาศ

2. การใช้อุปกรณ์หรือเครื่องมือไม่เหมาะสม (Improper Tools and Equipment Use)

การใช้เครื่องมือไม่ตรงกับลักษณะงาน หรืออุปกรณ์ที่ไม่มีมาตรฐาน เช่น ใช้บันไดไม้ผุสำหรับขึ้นที่สูง หรือใช้ปลั๊กพ่วงที่ไม่ได้รับรองมาตรฐานในงานติดตั้งไฟฟ้า ล้วนเป็นช่องทางให้เกิดอุบัติเหตุได้ง่าย

แนวทางป้องกัน:

• ตรวจสอบอุปกรณ์ทุกชนิดก่อนใช้งานทุกครั้ง
• จัดหาเครื่องมือที่ได้มาตรฐานและเหมาะสมกับประเภทงาน
• ฝึกอบรมให้พนักงานเข้าใจการเลือกใช้อุปกรณ์อย่างถูกต้อง

3. พฤติกรรมเสี่ยงของแรงงาน (Unsafe Acts)

แรงงานบางรายอาจชินกับการ “ลัดขั้นตอน” เช่น ไม่สวมใส่อุปกรณ์ป้องกัน (PPE), ปีนโครงสร้างโดยไม่ใช้สายรัดตัว, หรือแม้แต่ล้อเล่นขณะทำงานในพื้นที่อันตราย พฤติกรรมเหล่านี้มักเป็นสาเหตุของการเกิดอุบัติเหตุในงานช่าง

แนวทางป้องกัน:

• ปลูกฝังวัฒนธรรมความปลอดภัยผ่านการอบรมเชิงพฤติกรรม
• มีระบบการเตือน ตักเตือน และลงโทษอย่างเป็นธรรม
• ใช้ระบบ Safety Patrol ตรวจจับพฤติกรรมเสี่ยงอย่างต่อเนื่อง

4. ขาดการบำรุงรักษาเครื่องจักรอย่างสม่ำเสมอ (Lack of Maintenance)

เครื่องจักรที่เสื่อมสภาพ อุปกรณ์นิรภัยที่ไม่ทำงาน หรือสายไฟที่ชำรุด ล้วนเป็นสาเหตุของการเกิดอุบัติเหตุในงานช่างที่รอวันปะทุ หากไม่มีการตรวจสอบตามรอบที่เหมาะสม

แนวทางป้องกัน:

• จัดทำแผนบำรุงรักษาเชิงป้องกัน (Preventive Maintenance)
• ใช้ระบบ CMMS (Computerized Maintenance Management System)
• ให้ความรู้ช่างเทคนิคในการตรวจเช็กเบื้องต้นก่อนใช้งานเครื่องจักร

5. ระบบควบคุมหรือการสื่อสารผิดพลาด (System or Communication Failure)

ความผิดพลาดในการส่งต่อข้อมูล เช่น การไม่แจ้งเปลี่ยนแปลงแผนงาน, การสับสนเรื่องเวลาเริ่มงาน, หรือการไม่ทำป้ายเตือนในพื้นที่อันตราย ก็ล้วนเป็นสาเหตุของการเกิดอุบัติเหตุในงานช่าง ทำให้เกิดการทำงานซ้อนหรือเผชิญกับอันตรายโดยไม่รู้ตัว

แนวทางป้องกัน:

• ใช้ระบบประชุมก่อนเริ่มงาน (Toolbox Meeting) ทุกเช้า
• มีป้ายเตือน ป้ายห้าม และระบบสีในพื้นที่อันตราย
• บันทึกและสื่อสารการเปลี่ยนแปลงแผนงานอย่างชัดเจนทุกครั้ง

การป้องกันอุบัติเหตุในงานช่างไม่ใช่แค่เรื่องของการใช้ PPE หรือฝึกอบรมเท่านั้น แต่ต้องเป็นระบบที่ครอบคลุมตั้งแต่การประเมินความเสี่ยง การเลือกใช้อุปกรณ์ที่เหมาะสม พฤติกรรมของแรงงาน ไปจนถึงการบำรุงรักษาและการสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพ การวางแผนอย่างรอบด้านและปลูกฝังวัฒนธรรมความปลอดภัยให้เกิดขึ้นจริงในหน้างาน คือหัวใจสำคัญที่จะลดอุบัติเหตุได้อย่างยั่งยืน